بهمنظور بررسی وجود همزیستی قارچهای مایکوریز با ریشه گیاه پنبه، تعیین درصد کلونیزاسیون ریشهها و مشخص کردن وضعیت اسپور این قارچها، بیست و دو نمونه خاک به همراه ریشه از مزارع پنبه مناطق مختلف استان خراسان شمالی جمعآوری گردید. پس از رنگآمیزی ریشهها و استخراج اسپورها از خاک، میزان کلونیزاسیون ریشه و جمعیت اسپور این قارچها اندازهگیری شد. همچنین تاثیر pH خاک بر این عوامل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد همزیستی مایکوریزی آربوسکولار همراه با ریشه پنبه وجود دارد. در مورد شاخصهای مرتبط با کلونیزاسیون میانگین فراوانی مایکوریزایی (%F) در مناطق مختلف از 95 تا 100 درصد برآورد شد. شاخص تراکم مایکوریزایی (%M) در مناطق سنخواست و آشخانه با میانگینهای 8/59 و 9/31 بهترتیب بالاترین و پایینترین مقدار بود. در مورد شاخص تراکم جمعیت اسپوری بالاترین و پایینترین تراکم در مناطق اسفراین و آشخانه بهترتیب با میانگین 9/212 و 2/137 اسپور در 35 گرم خاک خشک بدست آمد. بررسی همبستگی شاخصهای اندازهگیری شده با pH خاک نشان داد که همبستگی شاخص تراکم اسپور با pH در سطح احتمال 05/0 معنیدار و از نوع مثبت است.